Internationale wetenschappers, verenigd in IPES-Food, wijzen in een baanbrekend rapport op de noodzaak van een gemeenschappelijk, Europees voedselbeleid. Dat is nodig om de klimaatverandering aan te pakken, het verlies van biodiversiteit te stoppen, zwaarlijvigheid in te dammen en landbouw levensvatbaar te maken voor de volgende generaties, stellen ze. In het rapport “Towards a Common Food Policy for the EU” presenteren ze hun voorstellen.
Na drie jaar van debat met honderden burgers, meer dan 400 boeren, actoren uit het maatschappelijk middenveld en ondernemers in de EU trekt voormalig VN-rapporteur voor Voedsel Olivier De Schutter aan de alarmbel: “Het Europese gemeenschappelijke landbouwbeleid (GLB) is aan hervorming toe. Het GLB geeft boeren inkomenssteun, maar de resultaten op sociaal, economisch én ecologisch vlak vallen tegen.
De kloof tussen wat de burgers van ons voedselsysteem verwachten en wat de huidige politici doen, is nog nooit eerder zo groot geweest. Het is van belang dat alle sectoren die van invloed zijn op de productie, verwerking, distributie, en consumptie van ons voedsel deelnemen aan het debat en zich heroriënteren naar échte duurzaamheid”. Daarom bepleiten de internationale wetenschappers een overgang naar een voedselbeleid.
Absurde tegenstellingen
“De EU heeft geen overkoepelende strategie voor het voedselsysteem,” verklaart De Schutter, en wijst op de tegenstrijdigheden die daardoor in het huidige beleid zijn geslopen: “We voeren ambitieuze programma’s uit om obesitas te bestrijden, naast een beleid dat ervoor zorgt dat ‘junkfood’ overvloedig en tegen spotprijzen aanwezig is. Voor arme huishoudens is het moeilijk om hieraan te ontsnappen. We bieden jonge boeren aanmoedigingspremies aan, maar hanteren ook landbouwsubsidies per hectare die de grondprijzen opdrijven en de toegang tot land compromitteert. En we hebben strikte milieunormen, terwijl we tegelijkertijd bij gebrek aan voldoende financiering de adviesdiensten ontmantelen die de boeren zouden moeten begeleiden om die normen na te leven.”
De kosten van al deze tegenstrijdigheden zijn buitensporig. Daarom bevat het rapport 80 concrete hervormingsvoorstellen, die zijn onderverdeeld in de korte, middellange en lange termijn. De hervormingen zijn ambitieus, maar ook realistisch omdat de voorstellen zo zijn ontworpen dat ze elkaar versterken. Een groot deel van de voorgestelde maatregelen worden al expliciet ondersteund door het Europees Parlement en een brede groep maatschappelijke organisaties.
Het plan is gebaseerd op de principes van agroecologie: landbouw met meer variatie aan gewassen die de bodem gezond houden en de kleinere boer een inkomen geeft. Dat kan een paar jaar leiden tot lagere opbrengsten. De Schutter: “In die overgangsperiode moeten we boeren ondersteunen.”
Concrete maatregelen
Een greep uit de voorstellen in het rapport:
- De lidstaten verplichten om een Actieplan voor Gezonde Voeding te ontwikkelen.
- Uitgebreide EU-beperkingen voor de marketing van junkfood invoeren.
- Geen btw op groenten en fruit.
- Introductie van een ‘Europese agroecologie-premie’: inkomenssteun afhankelijk van het aantal soorten gewassen, duurzaam pesticidenbeheer etc.
- Externe kosten van minder duurzame voedingsmiddelen verrekenen (bijvoorbeeld palmolie in chocopasta).
- Voedselimporteurs verantwoordelijk maken voor de garantie dat hun toeleveringsketens vrij zijn van ontbossing, landroof en schendingen van mensenrechten (‘due diligence’).
- Een EU-Raad voor voedselbeleid instellen die erop toeziet dat het Europees beleid de opkomst van lokale voedselinitiatieven ondersteunt.
Er gaan steeds meer stemmen op voor een geïntegreerd voedselbeleid, waaronder het Europees Economisch en Sociaal Comité, het Comité van de Regio’s, een groeiend aantal leden van het Europees Parlement, de interne wetenschappelijke instanties van de Europese Commissie (EEA, JRC), enkele nationale regeringen (Nederland, Zweden), de OESO en een reeks maatschappelijke groeperingen.
Lees het rapport “Towards a Common Food Policy for the EU”
Dit artikel is een bewerking van het persbericht door IPES-Food met dank aan Voedsel Anders Vlaanderen.